Dobry lider czyli jaki? Kompetencje osoby sprawnie zarządzającej organizacją zmieniają się wraz z czasami. Nowe czasy to nowe wymagania. Dotychczas często podkreślało się tempo zmian i idącą za tym konieczność niezwykle dynamicznego dostosowywania się do zmodyfikowanych warunków. Głównie nacisk kładziono na technologie, ich rosnącą rolę oraz wpływ na relacje międzyludzkie. Jednak ostatnie lata pokazały, że niespodziewanie może zostać wytyczony kompletnie inny kierunek zmian, a ich tempo zaskoczy wszystkich. Rolę takiego czynnika odegrała pandemia COVID-19 oraz towarzyszące jej zasady dystansu społecznego.

Koronawirus mocno zmienił całą naszą codzienność, w tym to, w jaki sposób funkcjonują firmy. W okresie lockdownów przymusowo przeszły one na zdalny tryb pracy i gdy już liczba zarażeń spadła, okazało się, iż wiele podmiotów pozostanie przy home office lub wdroży hybrydowy tryb pracy. W niektórych przypadkach wynika to z dostrzeżenia przez kadrę kierowniczą zalet nowego porządku, a innych – z presji pracowników na rezygnację z powrotu do biura.

Jest to kompletnie nowa sytuacja, która początkowo łączona była z ryzykiem zanikania relacji międzyludzkich w firmach. Jednak wielu zarządzających raportuje odwrotny efekt – kontakty stały się bardziej kameralne, a przez to głębsze. To oraz konieczność utrzymywania morale oraz efektywności zespołu w zdalnym trybie pracy stawia przed liderami wyzwania. Oznacza to też, że muszą oni posiadać kompetencje, które dotychczas nie były kluczowe.

Tradycyjnie osoba zarządzająca kojarzona była z despotycznym rysem osobowości, dzięki czemu mogła niejako wymuszać zdyscyplinowanie i sumienne wykonywanie obowiązków. Taki model nadal utrzymuje się w niektórych branżach, jednak w tych nowszych, chociażby związanych z technologiami, kompletnie się nie sprawdza. Wynika to z różnych czynników, ale głównie z różnicy w mentalności nowego pokolenia, które nie lubi być zmuszane i nie akceptuje umieszczenia w sztywnej hierarchii, jak też z mocnej pozycji profesjonalistów w wielu branżach – najbardziej jaskrawym przykładem są programiści, którzy znając swoją ogromną wartość rynkową, coraz śmielej dyktują warunki pracy.

Taka zmiana świadomości wymaga też kompletnego przekonfigurowania osobowości lidera. Tutaj dobrze sprawdza się powiedzenie, że lider nie zmusza, ale inspiruje. Jest to niby subtelna różnica, ale o kolosalnym znaczeniu. W nowych czasach lider musi mieć bardzo rozwinięte umiejętności miękkie, ponieważ większość celów osiągnie nie wprost – nie będzie w stanie przymusić pracownika, za to będzie musiał sprawić, aby ten dobrowolnie, z entuzjazmem realizował założony cel.

Profil zawodowy oparty na miękkich kompetencjach rodzi ryzyko, że lider stanie się osobą zbędną w organizacji, przegadaną i powodującą niepotrzebny chaos. Wybranie złego lidera można rozpoznać po tym, iż fakt jego zaangażowania lub niezaangażowania w dany projekt nie ma żadnego znaczenia. Dlatego kluczowe jest, aby nie ograniczać kompetencji do miękkich – lider musi też być specjalistą w obszarze, którym zarządza. Nie oznacza to od razu, iż ma potrafić wykonać każdą czynność, którą wykonują jego pracownicy. Koniecznie jednak musi zdawać sobie sprawę z konstrukcji całego procesu oraz znaczenia jego poszczególnych elementów. Tylko dzięki temu będzie w stanie podejmować trafne decyzje oraz maksymalizować efektywność.

W dobrze skonstruowanym zespole lider jest osobą nadzorującą proces, a nie ludzi. Do tego pracownicy posiadają kompetencje wystarczające do tego, by samodzielnie radzić sobie z większością technicznych, codziennych aspektów. Rola lidera ujawnia się w punktach krytycznych, gdy trzeba wyjść poza ustalone schematy działania, oraz przy cyklicznych podsumowaniach i analizach, stających się punktem wyjścia do ustalenia strategii dalszego działania.

Ze względu na to, że lider w tak dużym stopniu pracuje na kompetencjach miękkich, musi być osobą szczerze zaangażowaną w firmę oraz cechującą się wysoką etyką pracy. To gwarantuje, iż w swoich działaniach będzie autentyczna, dzięki czemu wartości te rozprzestrzenią się na cały zespół.